گیاهشناسی انگور ، انواع گونه های انگور ، انواع ارقام خوراکی و تجاری انگور،انگور مشگین شهر

نام فارسی	انگور
نام انگلیسی	Grape
نام علمی	Vitis Spp
نام تیره	Vitaceae

توجه: هرگونه کپی برداری از این نوشته بدون ذکر منبع غیر قانونی است و قابل پیگرد خواهد بود.

گیاهشناسی انگور: انگور متعلق به تیره Vitaceae بوده و گیاهی رونده محسوب میگردد که معمولا با روشهای مختلف تربیتی پرورش میابد. ریشه در انگورهایی که توسط بذر تکثیر یافته اند قوی و عمودی میباشد. ریشه حاصل از قلمه ها معمولا در سطح بالایی خاک بوده و ریشه های نابجا محسوب میشوند. این ریشه های نابجا از بافت پارانشیم آوندهای آبکش ثانویه شکل میگیرند.از لحاظ محل استقرار جوانه های انگور به دو گروه جوانه های مخفی(جوانه هایی که بروی اندام های مسن تشکیل میابند) و جوانه هایی که بروی شاخه های یکساله تشکیل میشوند تقسیم بندی میشوند..جوانه های مستقر بروی شاخه یکساله  در بغل دمبرگها وجود دارند و شامل جوانه های فرعی و جوانه های اصلی هستند.جوانه فرعی یا شاخه تولید میکند ویا محصول ثانویه. اما جوانه اصلی  بعد از تکامل و پس از سپری کردن دوره استراحت زمستانی تبدیل به جوانه زایشی یا رویشی میگردد.جوانه بارور انگور از نوع جوانه مرکب بوده یعنی بعد از بیدار شدن ابتدا شاخه یکساله حاصل میکند.وبروی شاخه بوجود آمده بین 1 الی 4 عدد خوشه ظاهر میگردد.محل استقرار جوانه های بارور در بین انگورها متفاوت میباشد و در انگورهای دانه دار در قسمت پائین شاخه ودر ارقام بی دانه معمولا بین گره 4 و 12 حاصل میگردد.اندام پیچک در انگور مشابه عضوی با خوشه دارد و در صورت تماس با قیم اطراف به دور آن می پیچد.پیچک ها در مقابل برگ و جوانه ها تشکیل میابند.در ارقام مختلف انگور برگهای مختلفی نیز داریم معمولا برگ در انگور 5 لب دارد.گل در انگور کوچک و 2 ماه بعد از بیدار شدن انگور باز میشوند، دمای مناسب برای باز شدن گلهایشان 20 درجه سانتی گراد میباشد.تعداد گلبرگ در انگورهای اسیایی - اروپایی 5 بوده وبه رنگ سبز روشن میباشد.تعداد کاسبرگها نیز 5 عدد میباشد.گلها حاوی 5 پرچم و یک مادگی 2 الی 3 برچه ای میباشد.گرده افشانی انگور بیشتر توسط باد صورت میگیرد وحشرات نقش کمی دارند.نیاز سرمایی جوانه های بارور انگور 100الی 350ساعت دمای بین صفر الی 7 درجه سانتی گراد است.در انگور بکرباری کاذب یا  Stenospermocarpyداریم.یعنی پس از تلقیح دانه رشد نکرده و از بین می رود.این حالت عموما در انگورهای بیدانه است. زمان گل انگیزی جوانه ای گل در انگور مصادف با باز شدن گلهای سال جاری است.دمای محیط در زمان رسیدن میوه ها بسیار موثر است واز همین رو از زمان گلدهی تا رسیدن میوه به واحد حرارتی معیین نیاز داریم. این واحد حرارتی برای ارقام زود رس 1500الی 2000درجه روز وبرای ارقام دیررس 3000درجه روز محاسبه شده است.دوره باروی اقتصادی انگور در تکثیر بوسیله قلمه 4 سال میباشد.

خدمت بازدیدکنندگان محترم میرسانیم که به علت زیاد بودن مطالب در مورد انگور سعی کردیم که بسیار خلاصه بنویسیم واز شرح اهداف اصلاحی ، ارقام هیبریدی ، کاشت و داشت و آفات و امراض اجتناب نموده و در عوض از گونه ها و ارقام انگور در ایران به تفصیل بحث نمائیم. لذا به شما عزیزان  پیشنهاد میشود جهت کسب اطلاعات بسیار کافی در مورد انگور به کتاب زیبای " میوه های ریز" نوشته استاد مرحوم جناب آقای دکتر رسول جلیلی مرندی مراجعه نمائید.این استاد گرامی در 28 تیرماه 92 دار فانی را وداع گفتند(برای خانواده ایشان طلب صبر داریم) بجاست که به روح ایشان صلوات ختم نموده و از خداوند متعال برای ایشان طلب مغفرت و آمرزش نمائیم.

---

 

بحث آزاد:مشگین شهر یکی از مهمترین قطب های تولید انگور در ایران به شما میرود. انگورهای تولیدی در مشگین شهر عموما متعلق به ارقام کشمشی و سفید بی دانه است. متاسفانه در سال 92 سرمای دیررس بهاره بسیاری از اندمهای بارده انگورهای منطقه مشگین شهر را از بین برده است.با توجه به اینکه انگور شاخه های بار دهنده خود را بروی شاخه های یکساله ایجاد کرده و نیز نیاز سرمائی 100 الی 350 درجه آن باعث میشود که در بهار و در اثر سرمای دیررس بهاره متحمل خسارات شدید شود. لذا پیش بینی میشود که حداقل 2 الی 3 سال زمان لازم است تا بوته های خسارت دیده انگور در مشگین شهر رشد کافی نماید تا بتواند اندامهای باردهنده تولید کرده و به باردهی اقتصادی برسد. خوب در این زمان کشاورزان باید با تغذیه مناسب و کافی زمینه رشد رویشی مطلوب برای ایجاد شاخه های باردهنده را فراهم نمایند.از طرف دیگر توجه به نحوه تربیت بوته های انگور وهرس بجا و صحیح آن زمینه را برای خروج از این بحران را فراهم سازد. امیدواریم که کشاورزانی که باغهای انگور انها دچار سرمازدگی شده اند با توجه به نظرات کارشناسان مسئول و استفاده از کارشناسان مشاور نظام مهندسی کشاورزی مشگین شهر زمینه را برای ایجاد برداشتهای اقتصادی از باغهای خود در سالهای آینده را فراهم سازند. متاسفانه در این میان بدیل اینکه بسیاری از کشاورزان وامهایی را جهت تربیت تاکستانهای خود از بانک کشاورزی گرفته اند مثلا وام طرح روسیمی انگور یا آبیاری قطره ای تحت فشار، به امید اینکه از محل فروش محصولات خود این وامها را پرداخت خواهند نمود دچار مشکل جدی خواهندشد. امیدواریم که مسئولان محترم این قضیه را جدی گرفته وبه کمک کشاورزان مشگین شهری بیایند.

---

 

نکات مهم در مورد انگور برای کشاورزان و دانشجویان رشته باغبانی:انگور جزء میوه های مناطق معتدله گرمسیری بوده و در زمستان دمای منفی ۲۰ درجه سانتی گراد را تحمل می نماید.هوای ابری و بارانی در زمان گلدهی باعث ریزش بخشی از گلها می گردد.دمای ۳۵ درجه به بالا و نیز خشکی زیاد در زمان گلدهی هم باعث ریزش گلها می گردد.انگورهای لابروسکا نسبت به انگورهای وینیفرا مقاومت بیشتری نسبت به رطوبت وسرمای زمستان دارند.در زمینهایی که در آن خطر سرمای دیررس بهاره وجود دارد باید انگورها در شیب شمالی کاشته شوند تا دیرتر بیدار شوند و متحمل سرماهای دیررس بهاره نگردند.در زمستان انگورها نیازمند ابیاری هستند.انگورها به خاکهای خشک مقاوم و به خاکهای اهکی حساس هستند.انگورهای خوراکی در ایران عمدتا از انگورهای اروپائی به شمار میروند.

Vitis rotundifolia از انگورهای دوپایه به حساب می اید.میوه در انگور از نوع سته میباشد.گل انگیزی و ظهور گل آذین  انگور به ترتیب بروی شاخه های یکساله و شاخه سال جاری انجام میگیرید.جوانه گل انگور از نوع مرکب میباشد. گل به صورت جانبی بروی شاخه های سال جاری تشکیل میابد.گل آذین در انگور از نوع خوشه مرکب است.استان قزوین مهمترین استان تولید کننده آبی و استان فارس مهمترین استان تولید کننده دیم انگور در ایران است.تخمک در جنس ویتیس واژگون است.رقم سلطانی ایرانی در اروپا به تامسون سدلس مشهور شده است.در این رقم باید هرس شاخه بلند انجام گیرد چون ارقام بی دانه محصول خود را درقسمتهای بالای شاخه تشکیل میدهند. و از روی 8 الی 12 جوانه اقدام به هرس شاخه می کنیم.درصد نسبی تقریبی قند میوه انگورهای خوراکی 20درصد میباشد.در انگورهای اروپایی در هر جوانه در حدود 1 تا سه عددگل آذین داریم.در صورتی که مو کاری در ته دره صورت گیرد. برای کاهش خطر سرمازدگی باید از داربستهای بلند و هرس دیرهنگام استفاده نمائیم.برای پروش انگورهای تازه خوری از سیستم یک طبقه جهت نفوذ نور بیشتر وشیرین تر شدن بهتر حبه ها استفاده می کنند.در انگورهای دانه دار اگر در هنگام شکوفایی گلها دمای هواسرد وعنصر روی کم باشد.حبه های ریز تشکیل خواهد شد زیرا عنصر روی پیش ماده ساخته شدن تریپتوفان (پیش ماده ساختن اکسین) میباشد. و هورمون اکسین باعث درشت شدن حبه های انگور میشود.همچنین هورمون اکسین باعث جلوگیری از ریزش حبه ها می شود.انگورهای امریکائی بیشترین مقاومت به سرما را دارند و انگورهای زیر جنس موسکادین کمترین مقاومت را به سرما دارند.Vitis amurensis در خواب تا دمای منفی 40 درجه سانتی گراد را تحمل میکند.در انگورها در صورت انجام هرس دیر هنگام و بروز دما به 10 درجه سانتی گراد پدیده اشک مو پدیدار خواهد شد.در انگور بهترین شاخص رسیدگی میوه ها ،نسبت مواد جامد قابل حل به اسیدهای آلی هست.هورمون جیبرلین بروی ارقام بی دانه انگور باعث درشت نمودن حبه میشود.نسبت استفاده از هورمون جیبرلین برای حبه های انگور ۵۰ تا ۱۰۰ PPM میباشد. لازم است بدانید که هورمون جیبرلن 10 روز پیش از ریزش گلبرگها استفاده میشود و این عمل باعث ریزش کمی از حبه ها میگردد و باعث میشود که حبه های باقیمانده بزرگتر گردند.قلمه های گرفته شده از گونه انگور Vitis berlandieri به سختی ریشه میدهد.در انگور اگر حلقه برداری پیش از ظهور گلها باشد باعث افزایش تعداد حبه در خوشه میگردد و اگر حلقه برداری پس از ریزش طبیعی گلها باشد باعث بزرگتر شدن حبه انگور میشود.عموما حلقه برداری در ارقام بی دانه باعث بزرگتر شدن اندازه حبه میشود.میوه انگور از نوع نافرازگرا(Non-Climacteric) بوده و باید پس از رسیدن کامل برداشت شود.ارقام دانه دار انگور دارای منحنی رش ونمو از نوع سیگموئید مضاعف و ارقام بی دانه انگور منحنی رشد ونمو از نوع سیگموئید ساده دارند.عمر اقتصادی انگور با توجه به شرایط آب و هوایی ایران بسیار بیشتر است. در انگور تنک برگ داریم یعنی برگهای انگور در ماههای خرداد و اوایل تیر قسمتی از آنها تنک میشوند تا نور بهتر در داخل بوته ها نفوذ کند و حبه ها شیرین شوند و بیماریهای قارچی نیز کمتر شوند. در مشگین شهر کشاورزان در اوایل فصول رشد از گردپاشی گوگرد بروی برگها استفاده میکنند تا بیماریهای قارچی نظیر سفیدکها و سایر بیماریهای قارچی تا حدودی کنترل گردند.در مناطقی که خطر سرمای دیررس بهاره وجود دارد معمولا هرس انگور در اوایل بهار صورت میگیرد.

گونه های مختلف تیره ویتاسهVitaceae:

در تیره ویتاسه ۱۰ جنس داریم که مهمترین جنس در آنها جنس Vitis میباشد.جنس ویتیس خود شامل دو زیر جنس به نامهای موسکادیاناMuscadiania و ائوویتیس Euvitisمیباشد.

گونه های موجود در زیر جنس موسکادینیا:

در این زیر جنس دو گونه به نامهای علمی Vitis rotindifolia و Vitis munsoniana وجود دارد.این گونه ها دوپایه بوده و مقاوم به شته فیلوکسرا ،آنتراکنوز و کپک خاکستری بوده ولی به سفیدک و کلروز حساس هستند.

گونه های موجود در زیر جنس ائوویتیس:

این زیر جنس بسیار مهم میباشد و حاوی 33 گونه گیاهی است.انگورهای این زیر جنس به سه گروه آسیایی ، آمریکائی و آسیا-اروپائی تقسیم بندی میشوند.

گونه های موجود در گروه انگورهای آسیایی:

در این گروه 10 گونه وجود دارد که مهمترین آنها ویتیس آمورنسیس با نام علمی Vitis amurensis میباشد. از ویژگی های این انگور داشتن حبه های کوچک،زود رس بودن ،حساس به شته فیلوکسرا و مقاوم به سرما بودن است.از سایر گونه های انگورهای آسیائی میتوان به:

Vitis thumbergi, Vitis lantana,Vitis retordi,Vitis romanti,Vitis Pentagona,Vitis cognetia,Vitis davidiana

گونه های موجود در گروه انگورهای آمریکایی:

در این گروه تقریبا 20 یابیشتر گونه وجود دارد . از ویزگی های اصلی انها میتوان مقاوم بودن به شته فیلوکسرا واستفاده از آنها برای پایه انگورهای اروپایی نام برد.از گونه های مهم میتوان به:

Vitis aestivalis,Vitis cinerea,Vitis rupestris,Vitis riparia,Vitis labrusca,Vitis Berlandieri

اشاره نمود.

گونه های موجود در گروه انگورهای آسیائی - اروپایی:

در این گروه گونه Vitis vinifera موجود است که خود حاوی سه زیر گونه بنام های سیلوستریس،کاکازیکا و ساتیوا میباشد. ارقام تجاری انگور مربوط به زیر گونه ساتیوا میباشد و بالغ بر 5000 رقم انگور که در اثر اصلاح و دورگ گیری و غیره بوجود آمده است.از ویژگی های این زیرگونه حساس بودن به شته فیلوکسرا و سفیدک میباشد.پس از لحاظ رده بندی میتوان گفت که انگورهای زراعی در ایران متعلق به جنس Vitisو گونه vinifera و زیر گونه Sativa میباشد یعنی اینطور باید بنویسیم:Vitis  Vinifera ssp. sativa از ویژگی های دیگر ارقام زراعی انگور متعلق به زیر جنس Sativa میتوان به مقاوم بودن به خشکی، آهک و شوری متوسط خاک اشاره نمود.

اسامی ارقام مهم انگور زراعی در ایران:

 بنا به منابع ذکر گردیده در ایران حدودا 300 رقم انگور پرورشی داریم.برخی از این ارقام در قالب پی دی اف با عکس های رنگی توسط دانشجویان رشته باغبانی دانشگاه جهرم گرد آوری گردیده است.حجم این فایل 15 مگابایت است.برای دانلود آن اینجا را کلیک کنید.

ارقام زراعی انگور در ایران:

از ارقام بسیار مهم انگور که بیشترین سطح زیر کشت را در ایران دارد میتوان به: انگور بی دانه سفید ،انگور بی دانه قرمز ،انگور صاحبی ، انگور فخری ، انگور ریش بابا ،انگور عسگری ،انگور شاهانی سیاه ، انگور شاهانی سفید ، انگور گزن دایی ،انگور یاقوتی قرمز ،انگور حسینی ،انگور لعل بیدانه ، انگور شیرازی ،انگور قزل اوزوم و انگور رشه را نام برد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد هر یک از ارقام فوق به کتاب " میوه های ریز" دکتر رسول جلیلی مرندی مراجعه فرمائید.

---

 

منابع:

1-جلیلی مرندی،رسول(1386).میوه های ریز.ارومیه: انتشارات جهاد دانشگاهی ارومیه.

2-جلیلی مرندی، رسول(1388).پرورش میوه های مناطق معتدله.ارومیه:انتشارات جهاد دانشگاهی ارومیه.

3- خوشخوی ، مرتضی و همکاران(1389).اصول باغبانی.شیراز:انتشارات دانشگاه شیراز

4- خورشیدی. جلال، ابراهیم زاده، حامد(1390).مجموعه سوالات باغبانی.تهران:انتشارات شهر آب

5-کلهری، جواد و همکاران(1387).مجموعه سوالات باغبانی.تهران:انتشارات پردازش

6-خورشیدی. جلال، ابراهیم زاده ، حامد(1389).خلاصه درس باغبانی.تهران:انتشارات شهر آب.

 

گیاهان تک لپه و دولپه ، تفاوتهای آنها ، گیاهشناسی تک لپه و دو لپه

گیاهان تک لپه و دولپه :

معمولا گیاهان گلدهنده به دو قسمت تقسیم بندی میشوند که عبارت اند از :

۱) گیاهان تک لپه

۲)گیاهان دو لپه

این دو گیاهان تفاوتهای عمده ای با هم دارند که در اکثر منابع تقریبا همه آنها نگاشته شده است. یک دانشجوی گیاهشناسی یا باغبانی باید در وهله اول بتواند تفاوتهای عمده این دو گیاه را بداند تا بتواند در زمینه گیاهشناسی و سایر موارد که عمده هدف اصلی آن از تشخیص گیاه منتج میشود ، موفق باشد.

عمده تفاوت اصلی بین گیاهان تک لپه و دو لپه به قرار زیر است:

گیاهان تک لپه یا Monocotyledon	گیاهان دو لپه یا Dicotyledon
در هنگام جوانه زنی بذر یک گیاه تک لپه ،  لپه ها به بیرون از خاک نمی روند.	معمولا در گیاهان دو لپه ، در هنگام جوانه زنی  لپه ها از خاک خارج میشوند.برای مثال لوبیا را در نظر بگیرید.
سیستم ریشه ای در گیاهان تک لپه به صورت نابجا بوده  و معمولا از دسته های آوندی منشاء میگیرند. ریشه به حالت افشان است.	سیستم ریشه ای در گیاهان دو لپه  معمولا از ریشه چه منشاء گرفته  و  ریشه راست و عمودی میباشد.
در هنگام جوانه زنی بذر یک گیاه تک لپه در وهله اول یک برگ خارج میشود.	در هنگام جوانه زنی بذر یک گیاه  دولپه در وهله اول دو برگ خارج میشود.
عمدتا گیاهان تک لپه دارای برگهای کشیده و خطی بوده و رگبرگ در آنها موازی میباشد.	عمدتا گیاهان دولپه دارای برگهای پهن و بزرگ بوده و رگبرگ در آنها شبکه مانند و منشعب است.
اندام های گل یعنی گلبرگ و کاسبرگ در گیاهان یک لپه ، سه و مضربی از سه است.	اندام های گل یعنی گلبرگ و کاسبرگ در گیاهان دو لپه ، چهار و یا پنج و مضربی از پنج میباشد.
گیاهان تک لپه رشد ثانویه ندارند ، یعنی کامبیوم پسین ندارند.یعنی رشد قطری ندارند.	گیاهان دو لپه دارای رشد پسین  ورشد قطری میباشند . یعنی دارای  کامبیوم پسین هستند.
در گیاهان تک لپه دسته جات اوندی به صورت پراکنده وجدا از هم است. به همین جهت نمیتوان در گیاهان تک لپه پیوند زد.   در گیاهان تک لپه سطح دانه گرده دارای یک شیار یا منفذ است.   در گیاهان تک لپه ، یک برگ بذری یا لپه داریم و معمولا لپه ها به اصطلاح لاغراند. زیرا آندوسپرم در داخل لپه نیست.	در گیاهان دو لپه دسته جات آوندی به صورت حلقوی و منظم است. به همین جهت میتوان در گیاهان دولپه پیوند زد.   در گیاهان دو لپه سطح دانه گرده دارای سه شیار یا منفذ است.     در گیاهان دو لپه ، دو برگ بذری یا لپه داریم.و معمولا لپه ها به اصطلاح چاق اند. زیرا آندوسپرم در لپه ها ذخیره میشود.

دانلود فایلهای مربوط به گیاهشناسی گیاهان تک لپه و دو لپه:

دانلود تک لپه و دولپه  ها در نهاندانگان در قالب پی دی اف

دانلود مقایسه بین گیاهان تک لپه و دو لپه ، ویژه درس گیاهشناسی در قالب Word

دانلود گیاهان تک لپه و دولپه ، در قالب پاور پوینت

دانلود گیاهان تک لپه در مقابل دو لپه ها

---

 عکس های مربوط به  تفاوتهای گیاهان تک لپه و دولپه

جوانه زنی در لوبیای دولپه(عکس سمت راست) و جوانه زنی در بذر ذرت تک لپه(عکس سمت چپ)

---

بافت آوندی در گیاهان دولپه که به صورت حلقه منظم میباشد (عکس سمت راست) و بافت آوندی در گیاهان تک لپه که به صورت پراکنده و جدا از هم میباشد (عکس سمت چپ)

---

برگ در گیاهان تک لپه (عکس سمت راست ) و برگ در گیاهان دو لپه (عکس سمت چپ)

---

شماتیک کلی تشکیل برگ در گیاهان تک لپه (عکس سمت بالا) و گیاهان دولپه (عکس سمت پائین )

---

تفاوتهای کلی بین گیاهان تک لپه و دولپه

 

ساختمان گل،اندامهای مختلف گل ،جنسیت گلها، انواع گلها ، انواع گرده افشانی ها

امروزه گیاهان گلدهنده گونه های برتر گیاهان در روی زمین هستند. بالغ بر ۲۵۰۰۰۰هزار گیاه گلدهنده بروی زمین وجود دارد.از این رو گلها اندام های بسیار مهم در تکثیر زایشی هستند. به مرور زمان گلها برای جذب حشرات و نیز گرده افشانی بهتر آداپته شده اند.گلها نقش کلیدی در گرده افشانی دارند. همانطور که مستحضر هستید گرده افشانی عبارت  از انتقال دانه گرده ازهمان گیاه یا گیاهان دیگر  به کلاله  همان گل یا گلهای دیگر میباشد.قسمت های مختلف گل را در شکل زیر می بینید:

 

*قسمتهای مختلف یک گل

اندام های مختلف یک گل:

۱)محور گل یا Peduncle که ساقه ایست که منتج به گل میشود.

2) نهنج یا Receptacle که کلیه قسمت های مختلف گل بروی آن قرار دارد و به عبارت دیگر به Base گل مشهور است.

3) کاسبرگ یا Sepal که برگ مانند بوده و عموما از جوانه های گلهای جوان محافظت میکند.در بعضی از گیاهان فاقد گلبرگ ، کاسبرگهای رنگی شبیه گلبرگ وجود دارد که نقش گلبرگ ها را ایفا میکند که به آنها Tepal میگویند.این حالت اکثر در گیاهان تک لپه پیاز دار و اختصاص خانواده آلاله سانان یا Rananculaceae میباشد.

4)کاسه گل یا Calyxکه به مجموع کاسبرگ ها اطلاق میشود.

5)گلبرگ یا Petal که در قسمت داخلی و اندکی بالاتر از کاسبرگ قرار میگیرد. و معمولا ساختاری بزرگ و رنگی و دارای عطر دارد و اغلب هم تولید شهد یا نکتار نیز میکند. و عامل جذب کننده حشرات گرده افشان یا Pollinator Insects میباشد.

6)جام گل یا  corolla که به مجموع گلبرگ ها اطلاق میشود.

7) پرچم یا Stamen که به قسمت نر گل معروف است و شامل پرچم و میله پرچم هست.

8) بساک یا Anther که قسمت انتهایی میله پرچم میباشد و حاوی دانه های گرده است.

9)میله پرچم یا Filament که نقش نگه داشتن پرچم را دارد.

10) دانه گرده یا Pollen که شامل گامتهای نر میباشد. نقش دانه گرده ایجاد یک پوشش خارجی محافظ بروی گامتهای نر میباشد.

11)قسمت مادگی گل یا pistil که شامل کلاله ، خامه و تخمدان و تخمک ها میباشد.

12)کلاله یا Stigma که قسمت بالایی اندام ماده میباشد که معمولا مسطح و محل پذیرش دانه گرده است . این قسمت دارای شیره چسبنده میباشد که وقتی دانه گرده بروی آن قرار گیرد محکم به کلاله می چسبد.

13)خامه یا Style که قسمت زیرین و لوله مانند تخمدان است و لوله  گرده از میان آن عبور میکند و به تخمدان میرسد.

12)تخمدان یا Ovary که قسمت پایین و متورم شده مادگی است که شامل تخمک ها و برچه است.سرانجام تخمک تبدیل شدن آن به میوه است.

13) تخمک یا ovuleکه حاوی گامت های ماده میباشد و در اثر فرایند گرده افشانی و تلقیح تبدیل به بذر میشوند.

 

جنسیت گلها:عموما در گروه زیر تقسیم بندی میشود:

1)گلهای کامل یا Complete: که شامل قسمت های گلبرگ، کاسبرگ ، مادگی و نرینگی است.

2) گلهای ناقص یا Incomplet: که فاقد یکی از بخش های گلبرگ ، کاسبرگ ، مادگی یا نرینگی باشد.

3) گلهای perfect: که دارای قسمت های نر ومادگی به صورت توما باشد. ممکن است فاقد گلبرگ و کاسبرگ باشد.

4) گلهای Imperfect: گلهایی که فاقد نر یا مادگی یا هردوی آنها باشد . ممکن است دارای گلبرگ یا کاسبرگ باشد.

5) گلهای ماده یا Pistilate: گلهایی هستند که فقط دارای مادگی باشد و نر نداشته باشد.

6)گلهای نر یا Staminate: این گلها فقط دارای اندام زایشی نر یا نرینگی میباشند.

 

از این رو میتوان گیاهان را از نظر گل به دوجنسه ، تک پایه و دوپایه دسته بندی نمود.

برای مثال گلهای دوجنسه یا Hermaphrodite گلهایی هستند که دارای نر و مادگی میباشند.درختان مناطق معتدله نظیر سیب و گلابی و به وهلو وشلیل و......... 

گیاهان تک پایه یا تک جنس گلهایی هستند که گلهای نر وماده انها جدا از هم و روی یک درخت قرار دارند. مثل آناناس، گردو،پکان ،بلوط ،فندق ،ذرت و.......

وگیاهان دوپایه آنهایی هستند که گلهای نر و ماده آنها جدا از هم و بروی درختان دیگر قرار میگیرند. مثل خرما ، پسته ،کیوی ،خرمالو ،اسفناج ،مارچوبه ، گزنه و ......

طرز تشخیص گیاهان یک لپه و دو لپه از روی گل:از روی تعداد گلبرگ ها و کاسبرگهای یک گیاه میتوان به تک لپه بودن و دو لپه بودن آن پی برد.

گیاهان تک لپه یا Monocotyledon: گیاهانی اند که معمولا  تعداد گلبرگ و کاسبرگ در آنها سه و مضربی از سه میباشد. مثلا تیره گندمیان و بعضی از گیاهان پیاز دار

گیاهان دو لپه یا Dicotyledon: گیاهانی هستند که معمولا تعداد گلبرگهای آنها چهار و پنج و یا مضربی از آنها است.

 

 انواع گرده افشانی ها:

گرده افشانی یا مستقیم است یا غیر مستقیم

در حالت مستقیم از اصطلاح خود گشنی یا اتوگامی Autogamy استفاده میشود که معمولا گرده افشانی در گلهای هرمافرودیت یا دو جنسه را می گویند.

در حالت غیر مستقیم یا دگر گشنی از اصطلاح هتروگامی Heterogamie یا آلوگامی Alogamie استفاده میشود.,و عموما به دلیل تک جنس بودن یک گل یا داشتن حالت دایکوگامی و کرکوگامی و حالت خود عقیمی دارند اتفاق می افتد.  استفاده میشود .که شامل 3 مورد است:

1)گرده افشانی در گیاهان تک پایه را ژتنوگامی Geitonogamie یا لقاح مجاورتی میگویند.

2)گرده افشانی در گیاهان دو پایه را گزنوگامی یا  Xenogamie میگویند.

3)لقاح بین گونه های مختلف یک جنس را هیبریداسیون یا دورگ گیری Hybridation  می گویند.

قابل تذکر است که به لقاح در گلهای ناشکفته کلیستوگامی یا Cleistogamie میگویند برای مثال در بنفشه ، زرد آلو  و سریش کلیستوگامی داریم.

روش های مختلف گرده افشانی در گیاهان هترو گام:

1)گیاهان آب دوست یا Hydrophile:این قبیل گیاهان بوسیله آب گرده افشانی میشوند. برای مثال گیاه بلاغ اوتی

2)گیاهان باد دوست یا Anemophile:این گیاهان توسط باد گرده افشانی میشوند. و مشخصه بارز این نوع گیاهان داشتن دانه گرده سبک وقابل حمل بوسیله باد است.  تیره گندمیان، گردو ، بلوط و بطور کلی گیاهانی که شهد تولید نمیکنند میتوان نام برد

3)گیاهان حشره دوست: گرده افشانی در این گیاهان بوسیله زنبور عسل انجام میگیرد و مشخصه بارز آنها تولید شهد در گل وداشتن گلبرگ رنگی است.