گیاهشناسی گیلاس ،احداث باغ گیلاس ،ارقام و پایه های گیلاس

نام فارسی	گیلاس
نام انگلیسی	cherry
نام تیره	rosaceae
نام زیر تیره	prunoidea
نام علمی	prunus avium

 گیاهشناسی گیلاس:

گیلاس متعلق به تیره rosaceae و زیر تیره prunoideae و متعلق به جنس prunus و گونه avium میباشد.گیلاس بومی قاره آسیا بویژه شمال ایران، روسیه وقفقاز است.در اروپا در کشور آلمان برای اولین بار گیلاس اهلی نامگذاری گردیده است.در کشور عزیزمان ایران استانهای تهران،خراسان، قزوین،آذربایجان شرقی، اردبیل (بویژه مشگین شهر)، اصفهان ومازندران تولید عمده گیلاس را بر عهده دارند.ریشه در گیلاس سطحی است و درخت تاج نیمه متراکم را تشکیل میدهد. گیلاس نیز مانند هلو و گوجه سبز دارای شاخه های کاذب یا شیفون chiffon میباشد که در هرس باید حذف شوند.گیلاس دارای سیخک های فراوانی در شاخه های خود است.سیخک روی جوانه های دوساله بوده و 10 الی 12 سال عمر دارد. همچنین عمده جوانه زایشی گیلاس بروی بورس قرار دارد.جوانه های بارور یا زایشی بزرگتر و پهن تر بوده اما جوانه های رویشی باریک ونوک تیز است.جوانه های بارور از نوع مخلوط است. مثل سایر هسته داران ابتدا در بهار گل باز شده وسپس برگ حاصل میکند.گیلاس دارای گل دوجنسه bisexual بوده و دارای 5 کاسبرگ،5 گلبرگ سفید رنگ،20 الی 45 عدد پرچم و یک مادگی دارای دو برچه است.گل آذین گیلاس از نوع دیهیم یا corymb میباشد.میوه دارای هسته بوده وهسته دار محسوب میشود . رنگ میوه بسته به ارقام مختلف زرد(مثل گیلاس محلی مشگین شهر) و قرمز تیره میباشد. تمایزیابی جوانه های گیلاس بعد از برداشت محصول و در تیرماه میباشد.نیاز سرمائی جوانه های بارور گیلاس در زمستان 500 الی 1200 ساعت بین صفر الی 7 ذرجه سانتیگراد است. در مشگین شهر برای هر 10 درخت گیلاس سیاه مشهد یک درخت گیلاس محلی زرد برای انجام  عمل گرده افشانی میکارند چون گرده افشانی در گیلاس بسیار مهم است. زیرا بعضی از ارقام گیلاس علاوه بر خود ناسازگاری دارای دگر ناسازگاری نیز هستند.در گیلاس ناسازگاری از نوع گامتوفیتیک وجود دارد. در این نوع ناسازگاری اگر مادگی یک گل با گرده همان گل بارور شود آللهای ناسازگار مشابه در دانه گرده وکلاله باعث عدم تلقیح میشود. در این نوع ناسازگاری دانه گرده پس از اینکه در روی کلاله جوانه زد  در میانه راه خامه متوقف میشود و یا اگر هم به تخمزا برسد تلقیحی صورت نمیگیرد.ارقامی از گیلاس که دارای خود ناسازگاری میباشد میتوان از گیلاس حاجی یوسفی ، ناپلئون ،محلی کرج و گیلاس سیاه مشهد نامبرد.

در انتخاب ارقام گرده دهنده برای گیلاس باید توجه کرد که زمان باز شدن گلهای هر دو رقم در یک بازه زمانی باشد و یا به اصطلاح هم پوشانی داشته باشند.طول دوره گلدهی در گیلاس 15 روز میباشد.عمل گرده افشانی گیلاس توسط زنبورهای عسل صورت میگیرد.منحنی رشد و نمو گیلاس از نوع سیگموئید مضاعف بوده و از نوع سریع- کند- سریع میباشد. یعمی ابتدا پس از عمل تلقیح میوه سریع رشد کرده و سپس با تشکیل هسته رشد کند و سپس فرابر رشد سریعی خواهد داشت.اگر جنین در مرحله دوم رشد میوه گیلاس از بین برود گیلاس  ریزش خواهد کرد  ولی اگر از بین رفتن جنین در مرحله سوم باشد رشد میوه سریعتر و رسیدگی زودتر خواهد شد. اگر در هنگام گل انگیزی جوانه های گل در گیلاس که در تابستان(تیر ماه) صورت میگیرد دما بالا باشد میوه های دوقلو تشکیل خواهد شد. ارقام ناپلئون ،بینگ ، گیلاس سیاه مشهد و گیلاس زرد دانشکده میوه های دوقلوی زیادی تشکیل میدهند.  میوه های گیلاس از نوع نافرازگرا یا به عبارت دیگرnon-climacteric  بوده و هنگام رسیدن اتلین کمتری تولید میکند. اگر در زمان رسیدن میوه گیلاس بارندگی رخ دهد میوه گیلاس رطوبت را سریع جذب کرده وترکیدگی میوه گیلاس رخ خواهد داد.علت وقوع این پدیده آن است که گوشت میوه خیلی سریع تر از پوست میوه آب جذب مینماید ودر اثر پدیده تورژسانس گوشت میوه ، پوست ترک بر میدارد. و باعث کاهش بازاریابی محصول میگردد. این پدیده را در اصطلاح انگلیسی fruit cracking  یا rain cracking نامیده میشود.در اروپا این پدیده بیشتر اتفاق می افتد زیرا بارندگی اروپا بیشتر بوده ولی در ایران در خرداد و تیر بارندگی کمتر خواهد بود. بنابراین گیلاس نیازمند مناطقی با بارشهای زمستانه وتابستان خنک وخشک میباشد. برای کاهش ترکیدگی میوه در گیلاس از  محلول پاشی هیدروکسیدکلسیم و نیز نفتالین استیک اسید در اوایل دوره رشد و نمو میوه استفاده میشود.گیلاس نیازمند خاکهای عمیق و زهکشی شده با بافت لومی یا لومی شنی است.

 

احداث یاغ گیلاس: برای احداث باغات گیلاس توجه به آزمون خاک و ویژگی های اقلیمی منطقه حائز اهمیت است.از نهالهای یکساله پیوندی استفاده میشود. فاصله کاشت درختان گیلاس بروی پایه محلب به علت پاکوتاهی آن 5 در 6 متر وبرای پایه مازارد به علت پایه بلندی آن 7 در 8 متر در نظر گرفته میشود.درخت گیلاس نیاز به هرس خیلی کمی دارد چون جوانه های گل آن بروی سیخک تشکیل میشود و هر سیخک 10 الی 12 سال عمر دارد در صورت حذف این سیخکها محصول کاهش میابد.بین زمان شکوفه دهی و رسیدن میوه در گیلاس 2 ماه طول میکشد. عملکرد درختان میوه گیلاس با انجام مراقبت و شرایط اقلیمی 17 الی 18 تن در هکتار میباشد. "پس از برداشت" میوه های گیلاس بسیار ضعیف است و باید پس از برداشتن میوه گیلاس  عمل pre-cooling توسط دستگاه خلاء صورت گیرد. اگر دمای میوه در سردخانه منفی یک و رطوبت نسبی 90 الی 95 درصد باشد میتوان سه هفته میوه گیلاس را سالم نگه داشت.

انواع ارقام گیلاس در ایران :

در ایران ارقام گیلاس سیاه مشهد، گیلاس تکدانه مشهد، گیلاس سیاه دانشکده ، گیلاس سفید رضائیه ، گیلاس قرمز ارومیه،گیلاس کرج،گیلاس سفید ارومیه ،گیلاس شبستر، گیلاس زرد دانشکده، گیلاس صورتی لواسانی ، گیلاس حاج یوسفی ، گیلاس سیاه قزوین ، گیلاس بینگ ، گیلاس ناپلئون ، گیلاس لامبرت، گیلاس باربون و گیلاس زرد مشگین شهر کشت و کار میشوند.

 

تغذیه درختان گیلاس: توجه به تغذیه کودی در درخت گیلاس بسیار حائز اهمیت است.یک هکتار باغ گیلاس در سال نیاز به 240 کیلو گرم ازت دارد که یک سوم آن قبل از بیدار شدن جوانه ها و بقیه در حین تشکیل میوه و برداشت محصول مصرف میگردد.فسفر در حدود 150 کیلو گرم و پتاس در حدود 200 کیلو گرم برای باغات گیلاس در یک هکتار نیاز است.برای اینکه میوه های گیلاس تازه تشکیل شده ریزش ننماید از محلول بور به صورت اسپری قبل و بعد از باز شدن جوانه های گل استفاده میشود. در صورت کمبود عنصر بر در گیلاس برگها کوچک شده و عمل فتوسنتز کم میشود ، رشد شاخساره و میوه کاهش میابد.برای کاهش این پدیده در دوره استراحت درختان گیلاس از محلول 5 درصد سولفات روی به صورت اسپری ومحلول پاشی بروی شاخه ها استفاده میشود.

بیماریهای درخت گیلاس:

درخت گیلاس به پوسیدگی قهوه ای حساس است. همچنین کرم سفید ریشه با خوردن ریشه های گیلاس باعث خشک شدن درخت گیلاس میشود.

پایه های گیلاس:

شناسائی پایه های گیلاس توسط کشاورز بسیار حائز اهمیت است زیرا هر پایه مشخصات مربوط به خود را داردو میتوان با دانستن ویژگی آنها اقدام به احداث باغات میوه کرد.پایه های درخت گیلاس عبارت اند از:

1-    پایه محلب :که تحت عنوان آلبالو تلخه نامیده شده وبا نام علمی prunus mahaleb مشخص میگردد.پایه محلب به خاکهای خشک و آهکی و شنی مقاوم است.باعث ایجاد درخت پاکوتاه میشود.نسبت به پایه مازارد به سرما مقاوم تر است.به رطوبت زیاد خاک بسیار حساس است.تمایل به پاجوش دهی دارد. حساس به عامل پوسیدگی سفید ریشه، مقاوم به سرطان طوقه ، کاملا مقاوم به شانکر باکتریائی است.آغاز باردهی را تسریع مینماید. محصول خوبی بروی این پایه ایجاد میگردد. دارای ریشه های عمیق بوده و استقرار آن در خاک خوب میباشد. به کمبود روی مقاوم ولی به نماتود گره ریشه و فیتوفترا حساس میباشد. اصلی ترین پایه برای گیلاس در ایران محسوب میشود. در مشگین شهر گیلاس سیاه مشهد که بروی آلبالو تلخه پیوند شده است کشت وکار میشود.بذر  آلبالو تلخه کاشته شده وسپس بروی نهال یکساله آن ارقام مختلف گیلاس پیوند زده میشود.

2-    پایه مازارد: پایه مازاد همان گیلاس وحشی است.که با نام علمی prunus mazzard معرفی میگردد. پایه پابلند برای گیلاس محسوب میشود، آغاز باردهی را به تاخیر می اندازد. به سرما و عامل پوسیدگی سفید ریشه،فیتوفترا و گره ریشه مقاوم بوده ولی به شانکر باکتریائی و سرطان طوقه ، شته لکه برگ و کمبود روی حساس است. نسبت به پایه محلب به خاکهای سنگین مقاوم است.در آمریکا پایه مازاد نسبت به پایه محلب بهتر جواب داده است. در مقایسه با پایه محلب پاجوش کمتری تولید کرده و ریشه سطحی دارد.برای گیلاس مازارد پایه مطلوبتری نسبت به محلب میباشد.

3-    پایه f12/1 :  این پایه کلنی از مازارد بوده که پایه بذری اصلاح شده میباشد.این پایه بوسیله موسسه ایست مالینگ معرفی شده است. و بوسیله خوابانیدن تکثیر میابد.این پایه پر رشدتر و  قوی تر از مازارد میباشد و بطور کلی تنه محکم از درخت پیوندی را ایجاد میکند.نسبت به خاک مرطوب و گموز مقاومت خوبی دارد.

4-    پایه آلبالو: آلبالو به خاکهای سنگین و مرطوب و سرما مقاوم بوده ولی به علت اختلاف در سرعت رشد با گیلاس ناسازگاری بوجود می آورد. ارقام پیوندی بروی آلبالو میوه های به نسبت کوچکتر حاصل میکند.از انواع آلبالو که به عنوان پایه گیلاس استفاده میشود میتوان به استاکتون مورلو،ولادمیر ، کب و دن اشاره نمود.

5-    پایه کلت یا colt : این پایه از تلاقی prunus avium با prunus pseudocerasus بوجود می آید. باعث پاکوتاهی گیلاس شده ولی به علت حساسیت شدید به گال طوقه و ریشه ناشی از اگروباکتریوم در ایران جواب نداده است.قدرت پاجوش دهی آن بالا بوده و دیر خزان میکند وبه عبارتی فصل رشد طولانی دارد.

6-    پایه های جیسلا یا gisella : این پایه ها در آلمان معرفی شده اند و باعث پاکوتاهی گیلاس میشوند.از انواع مختلف این پایه ها میتوان به gisella5  ، gisella6 ، gisella7، gisella 12  اشاره نمود.

7-    پایه های بروکس یا m.m :  این پایه ها در آمریکا و از تلاقی محلب با مازارد حاصل شده اند. سازگاری خوبی با پایه های گیلاس داشته و اثر پاکوتاه کنندگی ندارند. از انواع مختلف پایه های بروکس میتوان به پایه بروکس 2 و بروکس 39 و بروکس 60 اشاره کرد.

8-    پایه سنت لوسی 64 :  این پایه توسط موسسه گراند – فراد فرانسه اصلاح گردیده است و پایه ای با رشد خوب و منظم و سازگار با ارقام تجاری گیلاس محسوب میگردد.

9-    پایه جی ام 1/61  :  این پایه برای گیلاس پاکوتاه کننده بوده و درختان پیوند شده بروی آن رشد کمی خواهند داشت.

10-                        سایر پایه های گیلاس: از پایه های دیگر گیلاس میتوان به پایه ادابریز فرانسه ، ویروت آلمان، انمیل بلژیک ، p-hl چک و pi-ku اشاره نمود.

منابع:

۱-دکتر رسول جلیلی مرندی، پرورش میوه های مناطق معتدله، انتشارات جهاد دانشگاهی ارومیه ، چاپ اول، بهار ۱۳۸۸

۲-مهندس عبداله خدیوی، میوه کاری عمومی و خصوصی ، انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی ،چاپ دوم ، سال ۱۳۹۰

۳- دکتر وازگین گریگوریان ،فیزیولوژی پیوند و روشهای پیوند زنی،انتشارات مروارید ، چاپ اول ، ۱۳۸۱

کلیه مطالب این وبلاگ 

گیاهشناسی بادام ،ارقام بادام ایرانی و خارجی ، انواع پایه های پیوندی بادام در باغبانی

نام فارسی	بادام
نام انگلیسی	Almond
نام علمی	Amygdalus communis
نام تیره	Rosaceae

بادام متعلق به تیره گلسرخیان Rosaceae و زیر تیره Prounoidea و جنس Amygdalus بوده و بومی مناطق گرم و خشک جنوب غرب آسیا است. در بعضی از منابع علمی 18 گونه ودر بعضی دیگر به 20 گونه بادام وحشی در ایران اشاره شده است.بادام در جهان 40 گونه گیاه درختی و درختچه ای دارد.ارقام وحشی بادام در کشورهای ایران، افغانستان، مراکش(مغرب) ،سوریه ، لبنان و ترکیه وجود دارد.از استانهای عمده تولید کننده بادام در کشور عزیزمان ایران میتوان به خراسان، یزد،آذربایجان شرقی،فارس و چهارمحال بختیاری اشاره نمود.

گیاهشناسی بادام:بادام از محصولات مناطق معتدله گرم میباشد. نام های علمی مختلفی برای بادام به کار میرود . از جمله در بعضی از منابع Prunus dulcis و بعضی دیگر Amygdalus communis را به کار برده اند.عمر اقتصادی بادام 50 سال است. برگ در بادام بیضی شکل ، با نوک باریک و حاشیه مضرس و دمبرگ طویل است.گلهای بادام 5 کاسبرگ ، 5 گلبرگ ،20 الی 40 عدد پرچم ، و مادگی دارای یک برچه حاوی دو تخمک میباشد.میوه های بادام از نوع شفت بوده ولی منحنی رشد میوه بادام از نوع سیگموئید ساده میباشد و این تفاوت به علت کوتاه بودن مرحله سوم  منحنی رشد بوجود می آید. از زمان گلدهی تا رسیدن میوه 6 الی 8 ماه به طول می انجامد. قسمت خوراکی میوه را دانه تشکیل میدهد وبه مغز یا Kernel معروف است. زمان تمایز گلها در جوانه های بارور ، اواسط مرداد الی اواخر شهریور میباشد.در میان درختان مناطق معتدله بادام های زودگل از درختان دیگر زودتر گلهایش را باز میکند وبنابراین متحمل سرماهای دیررس بهاره میگردد وخسارت میبیند.گرده افشانی بادام توسط زنبور عسل صورت میگیرد.در بعضی از ارقام بادام در اثر تلقیح هردو تخمک داخل تخمدان ، مغز دوقلو یا Twin kernel میشود.این پدیده موجب بدشکلی مغز بادام گردیده و باعث کاهش کیفیت محصول میشود. این پدیده ژنتیکی بوده اما گرده افشانی و تلقیح بیشتر و شرایط اقلیمی در تشکیل مغز دو قلو موثر میباشد.بشترین مغز دوقلو در بادام تگزاس میباشد. ارقام فراستار،فرالیز و فراگنس ، مغز دو قلو تولید نمیکنند.نیاز سرمائی جوانه های گل دربادام 100 الی 400 درجه دمای بین صفر الی 7 درجه سانتیگراد میباشد. بادام در دوره استراحت در زمستان تا دمای منفی 22 درجه سانتیگراد را تحمل مینماید.تفاوت زمانی بین ارقام دیر گل و زود گل در بادام 10 الی 15 روز میباشد. بادام ریشه های عمیق تولید میکند و مقاوم به خشکی، خاکهای شنی و سنگلاخی است. از جمله درختانی است که در باغبانی میتوان به صورت دیم اقدام به کاشت آنها نمود.

توجه: معمولا وقتی از بادام صحبت میکنیم.  منظورمان بادام ایست که توضیح دادیم ولی بادام زمینی با نام  علمی Arachis spp که طرفداران زیادی دارد مربوط به تیره Fabaceae یا لگومینوزه یا تیره نخودیان است که میوه آن از نوع نیام ناشکوفا است. و در زیر زمین تشکیل میشود.برگهای آن به حالت مرکب شانه ای زوج است. و یا بادام هندی با نام علمی Anacadium occidentalis  مربوط به تیره پسته Anacardiaceae میباشد . بادام گرمسیری با نام علمی Terminalia catappa نیز وجود دارد که محصول مناطق گرمسیری است. هدف از توضیح فوق بیان تفاوت بسیار زیاد بادامهای فوق است.

پدیده ناسازگاری در بادام ها:  در بعضی از ارقام بادام پدیده ناسازگاری از نوع گامتوفیتیک وجود دارد. در این پدیده آللهای ناسازگار مشابه در دانه گرده وکلاله مادگی وجود دارد که از تلقیح و رشد لوله گرده در داخل خامه مادگی جلوگیری میکند. ارقام  فراگنس ، فرالیز ، فرانکولی ، گلوریینا  دارای ناساگاری گامتوفیتیک بوده و ارقامی مثل نون پاریل علاوه بر خودناسازگاری حالت دگر عقیمی Intersterility نیز دارند.ارقام بادام استیلت ، لوران و فراستار خود بارور اند.

تفاوت بادام مغز شیرین با بادام مغز تلخ: بادام مغز شیرین گلبرگ سفید و بادام مغز تلخ گلبرگهای صورتی دارند. مغز بادام های شیرین از بادام تلخ بزرگتر است.عامل تلخی بادام آلکالوئیدی به نام آمیگدالین است . هیدرولیز آمیگدالین باعث تولید ماده ای بسیار سمی بنام سیانور (ماده ای که در دم جانور  مارمولک وجود دارد) میشود.

پدیده ذنیا Xenia در بادام:  در بادام پدیده ذنیا یا رگذاری وجود دارد که در آن دانه گرده بر آندوسپرم جنین تاثیر میگذارد . برای مثال اگر بادام مغز شیرین توسط بادام مغز تلخ گرده افشانی شوند باعث تولید بادامهای مغز تلخ میشود.

گونه های وحشی بادام :بادامهای وحشی عموما مغز تلخ هستند. وطی پروسه اهلی سازی بادام های مغز شیرین سلیکسیون شده اند.از گونه های وحشی بادام میتوان به Amygdalus fenzliana بومی ارمنستان ، Amygdalus orientalis بومی سلسله جبال زاگرس ، Amygdalus spartioides بومی جنوب ایران ، Amygdalus spinosissima بومی خاورمیانه ، Amygdalus kurmica بومی افغانستان ، Amygdalus webii بومی یونان ، Amygdalus bucharica بومی ازبکستان اشاره کرد.

ارقام بادام زراعی در ایران:   از ارقامی نظیر شکوفه ، نون پاریل ، یلدا ، بادام ، سنگی مشهد، آذر ، جواهر ، بادام کاغذی ، سهند ، فرانسیس ، غنچه، بادام شاهرود ، شاهرود 15 و 18 و 12 و 17 را نام برد.رقم شکوفه خیلی دیر گل است.

ارقام خارجی بادام :  از ارقام خارجی بادام میتوان به نون پاریل ، توانوو، تگزاس، استیلت، فراگنس، ماس بوورا، مارکونا ، لوران ،گلوریینا ، فرانکولی ، فراستار و فرالیز اشاره کرد. در این بین بادام نون پاریل به بادام کاغذی و بادام فرالیز به بادام سنگی معروف اند.

بادام وحشی در مشگین شهر: در جاده مشکین شهر – اهر در منطقه اهیل بوهیل که به منطقه ای با ذخایر طبیعی درختان گیلاس مشهور شده است بعضی از بادام های وحشی را در خود میرویاند که باید توسط گیاهشناسان شناسائی و مشخص شوند. همچنین احتمال میرود در منطقه "حتم مشه سی مشگین شهر" نیز برخی از بادام های وحشی وجود داشته باشند.

پایه های بادام:

1-    پایه های بذری یا دانهالی بادام:منظور از پایه بذری یعنی بذر را کاشته و پس از رشد ویکساله شدن آن پیوند سپری خوابیده روی آن زده میشود. پایه های بذری بادام بسیار مرسوم اند. وچون تولید سیستم قوی ریشه ای میکنند کاربرد زیادی دارند.طی تحقیقات زیادی مشخص گردیده است که بادام های مغز تلخ از همه پایه های بذری مقاومت بیشتری به شرایط محیطی و خاکی داشته ودر برابر لارو حشره کاپنودیس تنبریونیس که یکی از آفات مهم ریشه گیاهان است مقاومت بیشتری دارد.پایه های بذری بادام مقاوم به خشکی و خاکهای سنگلاخی است. برای مناطق دیم باغداران از بادمهای بذری پیوند شده استفاده میکنند تا از مزیت ریشه های بذری نهایت استفاده را بکنند.

2-    دورگهای بین گونه ای:  از دورگهای بین گونه ای بادام که به عنوان پایه برای بادام استفاده میشود میتوان از GF677 (دورگ بین هلو و بادام) ، GF557 (دو رگ بین بادام و شلیل)،دورگه های آلوی میروبالان و هلو ، دورگه های آلوی میروبالان و بادام ،دورگه های هلو و داویدیانا ،دورگه های بادام داویدیانا اشاره کرد.

3-    سایر پایه های بادام:  از سایر پایه هایی که برای بادام به عنوان پایه استفاده میشوند میتوان از هلو (بهترین پایه برای بادام در کشت آبی استفاده میشود ولی عمر هلو نسبت به بادام کمتر است. و درخت پیوندی زودتر پیر میشود) ، آلو و گوجه (آلوچه)،زرد آلو و پولیزو Pollizo که نوعی آلو است اشاره کرد.

منابع:

1-    دکتر رسول جلیلی مرندی،دانشیار دانشگاه ارومیه، پرورش میوه های مناطق معتدله،انتشارات جهاد دانشگاهی ارومیه،چاپ اول، سال 1388،صفحه 202 الی 215

2-    دکتر وازگین گریگوریان،دانشیار دانشگاه تبریز،فیزیولوژی پیوند و روشهای پیوند زنی،انتشارات مروارید،چاپ اول،سال 1381 صفحه 184 الی 187

3-    مهندس میکائیل بدرزاده، هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی،مروری بر رده بندی گیاهی نهاندانگان،انتشارات عمید،چاپ اول ، سال 1386، صفحه 181و161

4-    مهندس عبداله خدیوی،میوه کاری عمومی و خصوصی،انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی،چاپ دوم ،سال 1390،صفحات 383و393

کلیه مطالب این وبلاگ

اصول کاشت نهال درختان میوه در مناطق معتدله

اصول احداث باغات میوه های مناطق معتدله

اهمیت میوه ها در اقتصاد کشور و ایجاد اشتغال در بخش خصوصی و نیز در سلامتی جامعه امری بارز است و لذا باید در توسعه باغات و مکانیزه نمودن آنها و  تولید میوه های مختلف و ایجاد ثبات در بازار اهمیت دهیم.در احداث باغات میوه باید جوانب زیادی در نظر گرفته شود ، از خصوصیات منطقه و زمین وامکانات تا شناخت از نوع درخت ونهال مناسب برای آن منطقه مد نظر است. عموما در میوه کاری ما سه منطقه داریم که هرکدام ویژگی مربوط به خود را دارند ودرختان هرکدام مشخص و در منابع علمی گزارش شده اند.از مدار 0 درجه تا 23.5 درجه شمالی و جنوبی مربوط به میوه های مناطق گرمسیری از قبیل موز،نارگیل،آووکادو،انبه ،آناناس ،پاپایا(خربزه درختی)،بادام هندی ،گواوا،تمر هندی ، بادام گرمسیری ، کاکائو ،قهوه ، نات برزیل ...کاشت میشود. از مدار 23.5 تا 35 درجه شمالی و جنوبی مربوط به مناطق نیمه گرمسیری است  که بعضی از آنها در مناطق گرمسیری هم کشت میشوند. میوه هایی از قبیل انار ،انجیر،خرما،مرکبات،زیتون،خرمالو،پسته،ماکادامیا،فیجوا،لیچی و ... را شامل میشود. و بالاخره از مدار 35 تا 50 درجه شمالی و جنوبی مربوط به میوه های مناطق معتدله میباشد که عموما در منابع علمی مناطق معتدله به دو منطقه معتدله سرد و معتدله گرم تقسیم بندی میشود. از میوه های معتدله سرد میتوان به سیب ، گلابی ، به ، آلو ، گیلاس ،آلبالو ،انگور فرنگی، تمشک ،اشاره و از میوه های معتدله گرم از هلو ، بادام ،زرد آلو ،انگور ، فندق ، توت و گردو نام برد.در این مبحث به اصول کاشت میوه در مناطقه معتدله، انتخاب نهال و سیستم های کاشت درختان بحث خواهیم کرد.

در احداث باغات میوه باید به نکات زیر توجه کنیم:

اقلیم منطقه: از فاکتورهای تعیین کننده در انتخاب نهال و ایجاد باغات میباشد که خود تحت تاثیر دما،عرض جغرافیائی ، توپوگرافی زمین ،وجود مخازن بزرگ آب در منطقه است.همانطوری که در فوق به آن اشاره شد در دماهای مختلفی میوه های مختلفی کاشت میشود. برای مثال در مناطق معتدله معمولا دما در فصل رشد درخت بین 25 الی 30 درجه سانتی گراد است.مناطق معتدله دارای تابستان گرم وزمستان سرد بوده و اختلاف دما در طی سال به 50 الی 60 درجه سانتی گراد میرسد.میانگین بارندگی در مناطق معتدله 200 الی 300 میلی متر است.بررسی منطقه از نظر وجود سرماهای دیررس که عامل اصلی محدود کننده کشت و کار میوه در مناطق معتدله است ، حائز اهمیت است. درختان میوه از قبیل زرد آلو ، بادام  که در بهار زودتر از همه درختان باز میشوند معمولا تحت تاثیر سرماهای دیررس بهاره قرار میگیرند.عرض جغرافیائی منطقه از فاکتورهای دیگر میباشد که خود در تعیین نوع میوه در منطقه مهم است. و میوه های مناطق معتدله در عرض جغرافیائی 35 تا 50 درجه شمالی و جنوبی کاشت میشوند.به ازای تغییر یک درجه از عرض جغرافیائی در درخت زردآلو، یک هفته در رسیدن میوه تاثیر میگذارد.به ازای افزایش 100 متر در ارتفاع منطقه 0.5 درجه از دمای هوا کاسته شده ویا به ازای افزایش 1000 متر در منطقه از دمای هوا 6 درجه سانتی گراد کاسته مشود. معمولا در ارتفاع 2000 متر میوه های مناطق معتدله کشت وکار میشوند.از نظر توپوگرافی میتوان به وجود کوهای بزرگ اشاره کرد مثلا وجود کوه سبلان در مشگین شهر باعث متراکم شدن مه ها شده و باعث بارندگی در منطقه میشود.

آماده کردن زمین، تعداد نهال مورد نیاز  :

در احداث نهال باید زمین آماده کاشت شود و در این خصوص برای نرم شدن زمین یکبار با تراکتور زمین زا شخم میزنند تا از سفتی زمین کم شده ویا اخیرا دستگاه هایی برای کندن گودال نهال در منطقه خریداری شده اند.در مناطق معتدله نظیر مشکین شهر بهترین زمان کاشت نهال در دوران خواب نهال یعنی اواخر اسفندماه میباشد توجه داشته باشیم که هرچه به دوره شروع رشد درخت در سال جدید میرسیم قدرت باززایی و گیرائی نهال کاهش میابد.برای محاسبه تعداد نهال مورد نیاز مساحت زمین را بر حاصلضرب فاصله بین ردیف وفاصله روی ردیف ها تقسیم میکنند. برای مثال برای یک هکتار زمین در سیستم کاشت مربعی به نسبت 5*5تعداد 400 اصله نهال مورد نیاز است. برای این کار توسط دستگاه GPS نقشه زمین محاسبه و بر اساس تعیین مساحت زمین تعداد نهال ها محاسبه میشود.از فاکتورهای مهم در احداث باغ شیب زمین میباشد که معمولا توسط دستگاه GPS اختلاف ارتفاع بین ابتدا وانتهای مزرعه محاسبه وسپس  از تقسیم اختلاف ارتفاع بر اختلاف مسافت بین ابتدا وانتهای مزرعه تعیین میگردد.برای شیب بیشتر از 10  درصد از تراس بندی در مزرعه استفاده شده واز لحاظ علمی در شیب بیش از 15 درصد  احداث باغ توجیه اقتصادی و علمی  ندارد. برای مثال در دره خیاو چای مشگین شهر که به شکل V تند است در شیب بیش از 40 درصد درختان سیب کاشته شده اند که به هنگام برداشت با مشکلات بسیاری زیادی مواجه میشوند.

 

فرمول محاسبه تعداد نهال  و شیب زمین، یونس نعمتی میرک

---

خرید نهال:  خرید نهال با توجه به آزمایش خاک ومیزان آب در دسترس برای مزرعه صورت میگیرد.در اسیدیتیه ۶.۵ تا ۷.۵ بیشتر درختان میوه براحتی رشد میکنند. اما توجه داشته باشیم که در خاکهای آهکی کمبود جذب آهن وکلروزه شدن را داریم. در خاکهای اسیدی رشد قارچ ها زیاد است وایجاد بیماریهای مختلف بیشتر میشود.با توجه به موارد فوق اقدام به خرید نهال میکنیم ودر خرید نهال باید توجه داشته باشیم که نهال یکساله بوده،دارای برچسب معتبر از سازمان جهاد کشاورزی باشد ، نهالستان دارای مجوزباشد.، پایه وپیوندک معلوم باشد.ریشه نهال نباید خشک شده باشد. نهال از خزانه  در روز کاشت برداشته شود.بهترین قطر نهال مورد خریداری بین 12.5 تا 16 میلی متر باشد.برای مثال در این متن ما قصد خرید نهال سیب قرمز داریم  باید در موقع خرید به موارد فوق دقت کنیم ونیز برای گرده افشانی بهتر به نسبت 1 به 8 سیب زرد خریداری میکنیم.

---

بحث آزاد :متاسفانه در بازار نهال فروشان بعضی افراد سود جو بدون هیچ تجربه کاری ،عملی  ،مجوز وعلم باغبانی به فروش نهال اقدام میکنند. مانند یک دلال نهالی از جای دیگر خرید مینماید و خود نیز رقم نهال مورد نظر را نمیشناسد وبا توجه به اینکه نهال ها معلوم نیست کی از خزانه انتقال یافته اند وریشه آنها خشک شده و نیز بدلیل اینکه مبلغ کمتری نسبت به فروشندگان نهال دیگر به بازار پیشنهاد میدهند و کشاورز فقیر بهترین موقعیت را برای خرید نهال میبیند، اقدام به خرید نهال نامعلوم مینماید.برای مثال کشاورز  اقدام به خرید نهال  شلیل رد گلد مینماید.بعد از احداث باغ معلوم میشود که نهال مورد نظر  هلو پائیزه بوده است.یعنی فروشنده هلوی پائیزه را به اسم شلیل رد گلد میفروشد! کشاورز باید چه کند؟یک نوع بی اعتمادی در بین کشاورزان بوجود می آید . بسیاری از کشاورزان این موضوع را به من گفته اند.

یک پیشنهاد:اگر مثلا در شهرستان مشکین شهر اتحادیه فروشندگان نهال تاسیس گردد و مشخصات فروشنده معلوم شود و از کارشناسان مربوطه در این امر استفاده شود از نظر علمی و عملی به نتیجه خواهیم رسید. زیرا از یک نظر قیمتها معلوم و کنترل شده خواهد بود و از طرف دیگر هویت نهال ها به اثبات خواهد رسید. باعث ایجاد اشتغال برای فارغ التحصیلان کشاورزی خواهد شد. کسی برای جلب مشتری حق بالا و پائین نمودن قیمتها را نخواهد داشت.این کارهایی است که میتوانیم انجام دهیم.مثلا اگر در نظام مهندسی های کشاورزی گروهی از مهندسان باغبانی برای راهنمایی باغداران برای تهیه نهال مورد نیاز وسازگار با زمین کشاورز ونیز راهنمائی های دیگر بوجود آید بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.به نظر من اگر تجربه کشاورز با علم کارشناس ترکیب شود میتوانیم به پیشرفت در این زمینه امیدوار شویم.

---

سیستم های کاشت: در مناطق معتدله بویژه مشگین شهر عمدتا از روش کاشت مربعی و یا مستطیلی استفاده میشود. فاصله کاشت معمولا برای سیب 5*5 یا 5*6 در نظر گرفته میشود.توسط ریسمان زمین خط کشی میشود ودر محل های مخصوص علامت گذاری میشود. تا محل کاشت سیب قرمز و سیب زرد به عنوان عامل گرده افشانی مشخص شود.

در این روش هر ۸ سیب قرمز با یک سیب زرد گرده افشانی میشود و همه درختان تحت پوشش عامل گرده دهنده قرار میگیرد. استفاده از ۳ کندوی عسل در هر هکتار باعث افزایش گرده افشانی میشود. طرح از یونس نعمتی میرک

---

 اصول کاشت نهال: برای کاشت نهال با تعیین فاصله ، گودالهایی به عمق 50 سانتی مترو به عرض 50 سانتی متر حفر میکنیم. محل پیوند را 5 سانتی متر از سطح خاک بالاتر قرار میدهیم.در مشگین شهر در ظرف 17 لیتری یک بیل کود تازه دامی به همراه یک بیل خاک رسی با 25 گرم قارچ کش مثلا پودر وتابل مخلوط و تا پر شدن ظرف آب به آن اضافه میکنند. سپس ریشه نهال ها را به مدت 5ثانیه در آن گذاشته وسپس در گودال مربوطه قرار میدهند. توجه کنید که هیچ وقت کود تازه دامی را به طور مستقیم در گودال کاشت نهال نریزید چون باعث فعالیت حشرات و .. میشود.وقتی محل پیوند نهال 5 سانتی متر از سطح خاک بالاتر شد اقدام به ریختن خاک نرم به پای نهال میکنیم. با پا خاک اطرف درخت را محکم می کنیم و اقدام به آبیاری میکنیم.سپس اقدام به سرزنی نهالها از ارتفاع 50 الی 80 سانتی متری می کنیم و محل بریده شده را با چسب باغبانی پوشش میدهیم.

 طرح کاشت نهال ، محل پیوند ۵ سانتی متر از سطح خاک بالاتر قرار میگیرد. عکس از یونس نعمتی میرک

---

منابع فارسی:

۱-دکتر رسول جلیلی مرندی،میوه های مناطق معتدله،چاپ اول ، ۱۳۸۸،صفحه ۴۳ الی ۵۲

۲-مهندس خدیوی ، میوه کاری عمومی و خصوصی ، ۱۳۹۰، صفحه ۲۲ الی ۲۸

۳-باغبانی عمومی ، مهندس حیدرتقی لو، مهندس علی عدالت، چاپ اول ،۱۳۷۹

English reference

JIM CARSON and GARY SHIMIZU, Fruit Trees: Planting and Care of Young Trees,University  of California Extension Master Gardeners

کلیه مطالب این وبلاگ  

 

گیاهشناسی گردو،انواع جنس و گونه وارقام گردو،نقش گرده افشانی در کیفیت میوه گردو

نام فارسی	گردو
نام انگلیسی	Walnut
نام تیره	Juglandaceae
نام علمی	Juglans spp

 گیاهشناسی گردو :

تیره juglandaceae شامل ۸ جنس و ۵۰گونه میباشد که در بین آنها جنس گردو juglans با ۲۱گونه مهمترین گیاه این خانواده بوده و از لحاظ باغبانی حائز اهمیت میباشد. لیست تمامی جنس های تیره juglandaceae به قرار زیر است:

Juglans,Platycarya,Pterocarya,Oreomunnia,Engelhardtia,

Cyclocarya,Carya,Alfaroa

گردو یکپایه ونیازمند مناطق معتدله گرم با تابستان خنک میباشد البته گونه ای از گردو که پی کان نامیده میشود در مناطق گرمسیری رشد میکند. گردوjuglans از گیاهان دو لپه ای بی گلبرگ بوده و گل های نر و ماده آنها از هم جدا و روی یک پایه قرار میگیرندکه در اصطلاح یکپایه Monoecious میباشد.گل نر در جانب شاخه های یکساله به صورت منفرد و بدون دمگل روی گل آذین دم گربه ای Catkin یا شاتون قرار میگیرد.هر گل نر دارای ۷الی ۵۰ عدد پرچم میباشد. و گل ماده در انتهای شاخه های سال جاری به صورت گروههای ۱الی ۳تایی و در برخی ارقام در جوانه های جانبی شاخه های یکساله تشکیل میشود.گل ماده دارای ۴ کاسبرگ بوده و در اصطلاح تترامر است.کلاله گلهای ماده دو شاخه و پر مانند میباشد.جوانه های گل گردو از نوع مخلوط بوده یعنی پس از رشد، گل و برگ تولید میکند.برگ از نوع مرکب شانه ای فرد بوده وبرگکها متقابل میباشند. میوه در گردو از نوع فندقه ناشکوفا است و در بعضی منابع میوه شفت نیز نامیده شده است. فرابر چوبی میوه گردو که به رنگ سبز میباشد منشا برگی دارد.و بخش خوراکی آن مغزKernal نامیده میشود. پس میوه گردو از خارج به داخل عبارت است از پوسته سبز که منشا برگی دارد، فرابر سخت که منشا چوبی دارد و درونبر که همان مغز میوه گردو است. درخت گردو به خاطر داشتن چوب محکم و سخت در نجاری نیز کاربرد فراوان دارد.گونه هایی از گردو که در ایران وجود دارند به قرار زیر اند:

Juglans nigra,Juglans regia, juglans rupestris,juglans sinensis

در بین جنسهای گردو ، جنس گردوی ایرانی بسیار مهم بوده و در بیشتر کشورها پرورش داده میشود.در برخی از ارقام گردو  نظیر فرانکفورت Franqfortو پدرو Pedro جوانه گل ماده در انتهای شاخه و در ارقام سرSerr ، چیکو Chico،هاوارد Howard جوانه گل در قسمت جانبی شاخه یکساله قرار میگیرد.

اقلیم وخاک مورد نیاز برای پرورش گردو:گردو از میوه های معتدله گرم بوده که نیاز به فصل رشد طولانی دارد.تابستان خنک را می پسندد. در تابستان و در حین رسیدن مغز گردو اگر دمای هوا بیش از ۳۵درجه سانتی گراد باشد مغز گردو سیاه میشود.نیاز سرمائی جوانه های گرد ۷۰۰الی ۱۵۰۰ساعت زیر ۷درجه سانتیگراد میباشد.ریشه های گردو به غرقاب حساس میباشند و در این صورت برگهای گردو خشک شده و پژمرده میشود.این پدیده را فلج گیاهی مینامند.گردو نیاز به خاکهای عمیق با زهکش خوب  و تهویه مناسب  و اسیدیتیه خنثی دارد.گردوی پارادوکس به فلج گیاهی مقاوم میباشد.گردو به شوری خاک حساس میباشد.

تاثیر دانه گرده بروی خصوصیات میوه گردو: گرده های گل گردو بسیار سبک بوده وتوسط باد به درختان مجاور انتقال میبابد پس گرده افشانی گردو توسط باد است.اگر باران و رطوبت زیادی در محل وجود داشته باشد عمل گرده افشانی گردو متوقف میشود چون گرده خیس وسنگین شده وبه گل می چسبد و نمیتواند در هوا معلق بماند. گرده های گردوهای مختلف میتوانند همدیگر را بارور کنند.گرده افشانی درخت گردو از نوع ژتونوگامی بوده و چون لوله گرده از ناحیه بن وارد تخمک میشود اصطلاح شالازوگامی را به ان نسبت میدهند.یک درخت بالغ گردو در حدود ۵۰۰۰شاتون تولید میکند که هر شاتون بین ۱ الی ۵میلیون دانه گرده تولید میکند. پس اگر شما گردوی با کیفیت خوب داشته باشید و در همسایگی شما گردوی دیگر وجود داشته باشد در صورت گرده افشانی گردوی شما توسط گردوی همسایه کیفیت خوب مغر گردوی شما از بین خواهد رفت.محققان ثابت کرده اند که دانه گرده میتوانید در اسیدهای چرب گردو تاثیر داشته باشد. به عبارت دیگر گردو میتواند تحت تاثیر پدیده Xenia, Metaxenia قرار گیرد.یعنی دانه گرده میتواند در کیفیت مغز گردو و نیز فرابر گردو تاثیر داشته باشد. پدیده Xeniaو Metaxenia در گرده افشانی گردوی ایرانی با گرده گردوی سیاه ثابت گردیده است که کیفیت مغز گردو را تحت تاثیر قرار میدهد.

در خرید نهال گردو لازم است بدانید که : چیزی به نام گردوی اسرائیلی وجود ندارد و چیزی که عوام آن را گردوی اسرائیلی مینامند بومی اطراف قزوین است. با توجه به اینکه اکثر ارقام گردو توسط بذر تکثیر میابند پس هیچگاه گیاه حاصل از بذر شبیه مادر نخواهد بود زیرا منشا گرده های مختلف دارد. پس اگر شما  نهال گردویی را خرید نمایید احتمالا گردو همان گردویی نخواهد بود که فروشنده به شما تعریف مینماید.عموما خزانه داران اقدام به کاشت بذر گردو مینمایند وبذر گردو به دلایل فوق شبیه گردوی مادر نمیشود. مگر اینکه شما نهالی را از مراکز اصلاح درخت گردو خرید نمایید که اقدام به تولید نهالهای همگن وشبیه به اصل نموده اند.نهال گردوهایی که از بذر بوجود آمده اند ۷ الی ۸سال طول میکشد تا میوه تولید نماید.

پیوند در گردو: با توجه به اینکه در گردو پیوند مشکل بوده وبدلیل خروج ماده ژوگلون از محل پیوند که نوعی فنول مرکب میباشد باعث عدم گیرایی پیوند میشود ، کمتر از پیوند در گردو استفاده میشود. عموما از پیوند شکمی واژگون و پیوند وصله ای در گردو استفاده میشود.در مشگین شهر باغداری ادعا نموده که از طریق پیوند گردوی جدیدی تولید کرده ولی هنوز چیزی معلوم نیست. گردوی های پیوندی بعد از ۴ الی ۵سال محصول میدهند.در بعضی مناطق ۱ هفته قبل از پیوند در محل پیوند ایجاد زخم مینمایند تا شیره ژوگلون از ان خارج شود و در بعضی از مناطق دنیا برای پیوند گردو از کابلهای برقی حرارتی در محل پیوند استفاده مینمایند.

پایه های مهم درخت گردو:

گروه گردوهای خاکستری و گردوهای سفید:

1-      ژوگلانس سینه را با نام علمی Juglans cinerea بومی شمال شرق آمریکا است.به سرما بسیار مقاوم است. نهال های بذری این گردو بسیار قوی و نسبتا همگن هستند.برای پیوند مناسب میباشد.به خفگی ریشه و کلروز حساس است.

2-      ژوگلانس سیه بولدیانا با نام علمی Juglans sieboldiana بومی ژاپن میباشد.سازگاری خوبی برای پیوند با گردوهای دیگر ندارد.به فیتوفتورا و کلروز حساس است.

3-      ژوگلانس کاردیفورمیس با نام علمی Juglans cardifprmis بومی ژاپن وتا حدودی شبیه گونه فوق میباشد.در آمریکا از این پایه به عنوان میان پایه گردوی پارادوکس و گردوهای معمولی استفاده میشود.

4-      ژوگلانس منچوریکا با نام علمی Juglans mandshurica بومی منچوری وبه سرمای شدید زمستان مقاوم میباشد.گیاه بذری قوی تولید نموده وباردهی زودهنگام دارد.

5-      ژوگلانس استنوکارپا با نام علمی Juglans stenocarpa بومی منچوری است.

6-      ژوگلانس کاتاینسیس با نام علمی Juglans cathayensis بومی مناطق مرکزی و غرب چین است.

گروه گردوهای سیاه:

1-      ژوگلانس روپستریس با نام علمی Juglans rupestris بومی تگزاس آمریکا بوده و رشد پاکوتاه مانندی دارد.

2-      ژوگلانس کالیفورنیکا با نام علمی Juglans californica بومی جنوب کالیفرنیا است.

3-      ژوگلانس ماژور با نام علمی Juglans major بومی مکزیک و مقاوم به خاک خشک وسنگلاخی است.

4-      ژوگلانس هیندسی ای با نام علمی Juglans hindsii وبه گردوی سیاه شمال کالیفرنیا مشهور است وگیاهان قوی تولید مینماید و به عنوان پایه استاندارد برای گردوه ها بویژه گردوی ایرانی است ولی بعد از 15 الی 20 سال در محل پیوند خط سیاهی بوجود می آید که آن را ناسازگاری تاخیردار مینامندو درخت از بین میرود.

5-      ژوگلانس نیگرا با نام علمی Juglans nigra به منظور تولید باغهای متراکم متداول شده است.

گروه گردوهای معمولی(ایرانی)

1-      ژوگلانس رژیا با نام علمی Juglans regia که به گردوی ایرانی معروف است ، پایه های بذری بسیار قوی تولید میکند.به شرایط نامناسب خاک و کلروز مقاوم اند.به فیتوفتورا و پوسیدگی سفید ریشه حساس اند.گردوی ایرانی مستعد بیماری خط سیاه گردو است باید در خاک عاری از این بیماری کاشته شود.گردوهای ایرانی به خشکی نسبتا مقاوم اند.در سایتهای انگلیسی زبان از گردوی ایرانی با اصطلاح زیبای Old world walnut tree یعنی "درخت گردوی دنیای قدیم" یاد میشود که بیانگر قدمت بالا و اصالت آن است.

بحث آزاد:

در روستای باللوجه (میرک) تا سال ۱۳۷۵گردویی در حیاط خانه ما وجود داشت که میوه هایی بزرگ تولید میکرد که در هیچ کجای مشگین شهر مثل ان وجود نداشت ولی نهال حاصل از بذر آن شبیه درخت مادری نمیشد. از نقاط مختلف مشکین شهر برای بردن این گردو به منزل ما می آمدند ولی متاسفانه پس از فروش باغ و منزلمان و در اثر بی احتیاطی صاحب جدید باغ این گردو از بین رفت،و مشخص نشد که این گردو پیوندی است یا رقمی متمایز از دیگر گردوها بود .

منابع فارسی:

1-      دکتر وازگین گریگوریان،فیزیولوژی پیوند و روشهای پیوند زنی، چاپ اول،1381،صفحه191 تا199

2-     دکتر رسول جلیلی مرندی، پرورش میوه های مناطق معتدله،چاپ اول،1388،صفحه 235 الی253

3-      مهندس میکائیل بدرزاده ،مروری بر رده بندی گیاهی نهاندانگان، چاپ اول،1386،صفحه 43 الی 46

4-      دکتر مجید راحمی و همکاران،بررسی میزان پروتئین، روغن و اسیدهای چرب برخی از ارقام گردوJuglans regia و تاثیر دانه گرده بر برخی خصوصیات آن،فصلنامه علوم وصنایع غذایی،1390

English references

william Reid, Ph.d, propagation of pecan and black walnut in Missouri,University of Missouri Center for agroforestry,2010

Robert L. Stebbins,1970,Grafting walnut trees,Extension orticulture specialist, Oregon State university

کلیه مطالب این وبلاگ